Każdy rodzic narodzonego dziecka wie, jak bardzo cieszą wszystkie nowe umiejętności naszego małego człowieka. Raduje pierwszy uśmiech, podnoszenie główki, raczkowanie… Czynności te (jak i wiele innych!) nazywane są kamieniami milowymi w rozwoju dziecka.

Na temat kamieni milowych powstało już wiele artykułów, z których możemy dowiedzieć się o tym kiedy i jakich zachowań powinniśmy spodziewać się po swoim dziecku. Oczywiście są to ogólnie przyjęte schematy – każde dziecko jest inne i rozwija się w innym, swoim tempie. Pozwala to jednak ocenić rozwój malucha, zwłaszcza że w pierwszych latach życia jest on bardzo dynamiczny. Większość ludzkich, dziecięcych zachowań rozwija się według przewidywalnych etapów. Każdy przechodzi przez te etapy we własnym tempie, ale sama sekwencja pozostaje przewidywalna. Nie należy również uważać za właściwe i pozytywne jeśli nasze dziecko jakieś etapy pomija. Czasami postrzegamy taką sytuacją jako pozytywną, że nasze dziecko jest tak „zdolne”, że tak szybko się rozwija. Nie należy pomijać tych sekwencji, bowiem każdy z tych etapów jest ważny w rozwoju motoryczno- sensorycznym.

My spróbujemy się przyjrzeć temu, jaki wpływ mają kolejne kamienie milowe na prawidłowy rozwój naszego dziecka. Wszystkich świeżo upieczonych rodziców zapraszamy do lektury!

Rozwój wzroku w brzuchu mamy

Wzrok naszego dziecka rozwija się jeszcze w okresie płodowym. Mimo tego, wkrótce po narodzeniu wzrok noworodka jest w stanie jedynie odróżniać światło – jasne od ciemnego. W pierwszych tygodniach życia dziecko widzi niewyraźnie i w czarno-szaro-białych barwach.

Wzrok dziecka od narodzin

W okresie od 0 do 3 miesięcy dziecko zaczyna się przyzwyczajać do życia poza brzuchem mamy. Nie wszystko jest widoczne na pierwszy rzut oka, ale w rozwoju dzieje się wiele. Rozwój wzroku u noworodka przebiega dość szybko. „Pojawia się widzenie obwodowe, później przestrzenne, a około 1. urodzin wzrok dziecka jest już niemal tak wyostrzony, jak wzrok dorosłego.”[1] „Około pierwszego miesiąca życia dziecko potrafi na chwilę skupić wzrok na drugiej osobie, zauważa światło.”[2] Do 3 miesiąca życia dziecko widzi podwójnie – jego oczy nie są w stanie dostrzec jeszcze głębi.

Aby jednak to nastąpiło, na początku mamy do czynienia z zamglonym widzeniem. Dzieje się tak, ponieważ „zbyt słabe mięśnie otaczające gałkę oczną, które nie są jeszcze w stanie pracować tak wydajnie, jak mięśnie wzrokowe u dorosłego”. [3] Mózg maluszka nie jest jeszcze gotowy na przyjmowanie wszystkich bodźców. Dziecko przez kolejne tygodnie, miesiące „trenuje” mięśnie oczu by wyostrzyć tak zwane widzenie peryferyjne (inaczej obwodowe). „Oznacza ono, że maluch wyraźniej widzi kontury przedmiotów i kształtów, które umieszczone są po jego bokach, na obrzeżach pola widzenia. Te znajdujące się tuż przed twarzą maluszka pozostają rozmazane i nieostre.” [4]

Kolejne miesiące życia

Dalej, w pierwszych miesiącach życia dziecko jest w stanie dostrzec przedmioty, które znajdują się do 30 cm od jego buzi – zwłaszcza te, które są w ruchu. W tym czasie warto pokazywać dziecku kontrastowe przedmioty – w kolorze czarnym, białym czy żółtym. Warto przed buzią dziecka przesuwać zabawki, aby ich wzrok za nimi wodził. Z czasem dziecko widzi już więcej barw, a wzrok się wyostrza. W wieku 3 miesięcy widzi już na odległość 2,5 metra.

Kroki milowe a wzrok

Jak do tego mają się wspomniane na początku kroki milowe? Te wszystkie czynności właśnie o nich świadczą! W wieku 3 miesięcy dziecko powinno już nawiązywać z nami kontakt wzrokowy, reagować na uśmiech czy pokazywane zabawki. W tym czasie wzrasta „zainteresowanie czarno-białymi planszami, przedmiotami, książeczkami”[5], co jest jednym z kamieni milowych. Są nimi także zauważanie światła czy podążanie wzrokiem za mamą.

W 5 miesiącu życia dziecko „chętnie sięga też po wiszące przedmioty i może je chwycić. Jest już wtedy zainteresowane także spadającymi przedmiotami, np. łyżeczką ze stołu – spogląda na nią, nawet jeśli trzeba do tego odwrócić głowę.” [6] W 7 miesiącu dziecko potrafi znaleźć przedmiot, który został ukryty.

To wszystko świadczy o prawidłowym rozwoju wzroku. Do 8 miesiąca życia dziecko powinno reagować na swoje odbicie w lustrze, skupiać uwagę na przedmiotach, mieć koordynację ręka-oko. Do roczku powinno potrafić obserwować osoby i otoczenie, aby je poznać.

Każdy etap rozwoju dziecka (pełzanie, raczkowanie, stanie, chodzenie) pomiędzy 3-cim a 12-stym miesiącem życia jest bardzo ważny i nie należy go pomijać. Warto zwracać uwagę czy nasze dziecko często uderza się w głowę, gdy czołga się pod przedmiotami, czy trafnie ocenia przestrzeń, czy może podnieść przedmiot, który chce i czy potrafi dopasować kształty, czy bawi się z rówieśnikami i czy naśladuje ich w zabawie.

Dlaczego kamienie milowe są ważne w rozwoju integracji wzrokowo-ruchowej?

Problemy z integracją sensoryczną  mogą mieć wpływ na nasze zmysły:

• Wzrok – problemy z orientacją , koncentracją  na przedmiotach, łzawieniem i zasłanianiem oczu przed słońcem i jasnym światłem,
• Słuch – selektywne słuchanie, problemy ze słuchem, wydaje się nam, że jest zbyt głośno i rozmowy się nakładają,
• Smak – jestem wybredny w jedzeniu i nie podobają się nam struktury, przeżuwamy wszystko bardzo długo,
• Kinestatyka/propiocepcja –  różne poczucie dotyku i bólu – dotykamy coś zbyt lekko, bądź zbyt mocno, problemy z ubiorem (przeszkadzają metki w ubraniach), słabe zdolności motoryczne (bieganie, jazda na rowerze), chodzenie na palcach.

„Integracja wzrokowo-ruchowa jest umiejętnością potrzebną do wielu zadań takich jak pisanie i rysowanie, wycinanie, czynności samoobsługowych i wielu innych zadań (…) Integracja wzrokowo-ruchowa inaczej koordynacja oko – ręka to umiejętność skoordynowanego używania rąk i oczu.” [7]
Podsumowując – integracja sensoryczna są to pewne procesy w mózgu, które pozwalają nam odbierać informacje od zmysłów, organizować je i odpowiednio na nie reagować. Pominięcie, któregoś z etapów rozwoju, tych właśnie „kamieni milowych”, może tę równowagę zaburzyć.

[1] https://hipp.pl/ciaza/poradnik/niezbednik-przed-i-po-porodzie/rozwoj-wzroku-u-niemowlat-i-malych-dzieci

[2] https://www.mobilemed.pl/rozwoj-kamienie-milowe/

[3] https://hipp.pl/ciaza/poradnik/niezbednik-przed-i-po-porodzie/rozwoj-wzroku-u-niemowlat-i-malych-dzieci

[4] https://www.bebiklub.pl/niemowle/rozwoj/kalendarz-rozwoju/kamienie-milowe-w-rozwoju-dziecka-na-co-zwrocic-uwage

[5] https://hipp.pl/ciaza/poradnik/niezbednik-przed-i-po-porodzie/rozwoj-wzroku-u-niemowlat-i-malych-dzieci

[6] https://www.bebiklub.pl/niemowle/rozwoj/kalendarz-rozwoju/kamienie-milowe-w-rozwoju-dziecka-na-co-zwrocic-uwage

[7] https://www.sensterapii.pl/kamienie-milowe-w-rozwoju-integracji-wzrokowo-ruchowej/